همراه شما در دوران قاعدگی
دوران قاعدگی، دورانی است که بدن بانوان با تغییرات هورمونی قابل توجهی روبرو می‌شود و اغلب با علائمی چون درد، نفخ، نوسانات خلقی و خستگی همراه است. در این میان، تغذیه نقشی کلیدی در مدیریت این علائم و بهبود کیفیت زندگی ایفا می‌کند. شاید برایتان جالب باشد بدانید که انتخاب‌های غذایی شما در این دوران می‌تواند به طور مستقیم بر احساس راحتی یا ناراحتی‌تان تأثیر بگذارد. در این مقاله جامع، به بررسی دقیق غذاها و نوشیدنی‌هایی می‌پردازیم که باید در دوران قاعدگی از آن‌ها پرهیز کنید و در مقابل، چه مواردی را جایگزین کنید تا این دوره را با آرامش بیشتری سپری کنید. همچنین نگاهی خواهیم داشت به توصیه‌های ارزشمند طب سنتی و گیاهان دارویی که می‌توانند یاری‌گر شما در کاهش دردهای قاعدگی باشند.
بایدها و نبایدهای رژیم غذایی در دوران قاعدگی
درک اینکه چه غذاهایی به بهبود علائم قاعدگی کمک می‌کنند و چه مواردی باعث تشدید آن‌ها می‌شوند، اولین قدم برای داشتن یک دوره قاعدگی راحت‌تر است.
غذاهایی که بهتر است در دوران قاعدگی از آن‌ها پرهیز کنید
- غذاهای فرآوری شده و کنسروها:
این دسته از مواد غذایی به دلیل داشتن مواد شیمیایی، نگهدارنده‌ها و سدیم بالا، می‌توانند باعث احتباس آب در بدن، نفخ و تشدید دردهای قاعدگی شوند. همچنین، مواد افزودنی موجود در آن‌ها ممکن است به ناراحتی‌های گوارشی دامن بزند.
- محصولات سرشار از قند:
اگرچه شیرینی‌جات ممکن است به طور موقت خلق و خو را بهبود بخشند، اما مصرف زیاد قند، به خصوص قندهای مصنوعی، می‌تواند منجر به افزایش نفخ، گاز معده و نوسانات شدید قند خون شود که خود این نوسانات می‌تواند بر خلق و خو و سطح انرژی تأثیر منفی بگذارد.
- غذاهای پرادویه:
برای بانوانی که در دوران قاعدگی دچار خستگی، خونریزی شدید یا گرفتگی عضلات هستند، مصرف غذاهای تند توصیه نمی‌شود. این غذاها می‌توانند این علائم را تشدید کرده و حتی باعث سوزش و درد معده شوند.
- محصولات تهیه شده از آرد سفید:
نان سفید، ماکارونی، شیرینی‌ها و کوکی‌هایی که با آرد سفید تهیه می‌شوند، ممکن است باعث اختلالات گوارشی، یبوست و نفخ شوند. بهتر است در این دوره مصرف غلات کامل را جایگزین کنید.
نوشیدنی‌هایی که بهتر است در دوران قاعدگی از آن‌ها پرهیز کنید
- نوشیدنی‌های سرد:
مصرف آب سرد یا نوشیدنی‌های سرد می‌تواند دمای داخلی بدن و روده را کاهش داده و جذب مواد مغذی را دشوار کند. همچنین، این نوشیدنی‌ها ممکن است منجر به سفت شدن عضلات تخمدان و دیواره واژن شده و احساس ناراحتی را افزایش دهند. نوشیدن آب گرم یا ولرم توصیه می‌شود.
- نوشیدنی‌های شیرین شده مصنوعی:
آبمیوه‌های صنعتی و نوشیدنی‌های حاوی شیرین‌کننده‌های مصنوعی و نگهدارنده‌ها می‌توانند باعث مشکلات گوارشی و افزایش قند خون شوند. بهتر است به جای آن‌ها از آبمیوه‌های طبیعی تازه یا دمنوش‌های گیاهی استفاده کنید.
غذاهای توصیه شده در دوران قاعدگی
- میوه‌ها و سبزیجات تازه:
این گروه از مواد غذایی سرشار از فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند که به بهبود عملکرد گوارش، کاهش التهاب و تسکین علائم قاعدگی کمک می‌کنند.
- غذاهای غنی از امگا 3:
اسیدهای چرب امگا 3 موجود در ماهی‌های چرب (مانند سالمون و ساردین)، روغن بذر کتان، گردو، آووکادو و دانه چیا، خواص ضد التهابی دارند و می‌توانند به کاهش دردهای قاعدگی و بهبود نوسانات خلقی کمک کنند.
- منابع آهن:
با توجه به از دست دادن خون در دوران قاعدگی، مصرف غذاهای سرشار از آهن برای جلوگیری از کم‌خونی ضروری است. منابع خوب آهن شامل گوشت گاو، جگر، صدف، اسفناج، عدس، لوبیا و شکلات تلخ (با درصد کاکائو بالا) هستند.
توصیه‌های طب سنتی برای مدیریت دردهای قاعدگی
طب سنتی نیز راهکارهای مؤثری برای کاهش ناراحتی‌های دوران قاعدگی ارائه می‌دهد که در کنار رژیم غذایی مناسب، می‌توانند بسیار کمک‌کننده باشند.
بایدها و نبایدهای طب سنتی در دوران قاعدگی
بایدها:
- مصرف غذاهای لطیف و خون‌ساز مانند زرده تخم مرغ عسلی، آبگوشت گوسفند کم‌چرب، بلدرچین، بادام، پسته، شیره انگور و مویز.
- مصرف غذاهایی با هضم آسان مانند گوشت گوسفندی.
- استفاده از ادویه‌های هاضم مانند رازیانه و آویشن در غذاها.
- مصرف دمنوش و عرقیات رازیانه و بابونه از چند روز قبل از قاعدگی و دو تا سه روز اول آن.
- مصرف دم‌کرده زنجبیل و بابونه در حد اعتدال.
- در صورت خونریزی شدید (پس از مشورت با پزشک)، مصرف زرده تخم مرغ عسلی با بارهنگ، آب سیب و رب به توصیه شده است.
نبایدها:
- پرهیز از مصرف غذاهای با مزاج سرد مانند خیار و گوجه فرنگی از چند روز قبل از قاعدگی.
- پرهیز از خوردن غذاهای با هضم سنگین و غلیظ مانند کله پاچه و حلیم از چند روز قبل از قاعدگی.
- پرهیز از غذاهای مولد سودای غیرطبیعی یا زیاد (مانند گوشت گاو، سوسیس و کالباس، کنسروها، غذای مانده، نوشابه، قارچ، عدس، بادمجان، کلم خام) از حدود یک هفته قبل از قاعدگی تا پایان آن.
- پرهیز از غذاهای مولد خون غلیظ (مانند ماکارونی، لازانیا، خیار و گوجه، ماهی، ماست) در همین دوره.
- پرهیز از غذاهای نفاخ مانند حبوبات و سبزی خوردن خام.
- پرهیز از مصرف غذاهای ترش.
گیاهان دارویی موثر برای کاهش درد قاعدگی
استفاده از گیاهان دارویی یکی از بهترین روش‌های طبیعی برای تسکین دردهای قاعدگی است. برخی از این گیاهان عبارتند از:
- زعفران: دارای خواص ضدالتهابی است و به صورت دم‌کرده یا در غذاها قابل مصرف است.
- زنجبیل: خاصیت ضدالتهابی و ضد دردی دارد و معمولاً به صورت دم‌کرده مصرف می‌شود.
- زیره سبز: با خواص ضدالتهابی و ضد دردی خود، به کاهش درد قاعدگی کمک می‌کند.
- آویشن: علاوه بر خواص ضدالتهابی، خاصیت ضد باکتریایی نیز دارد و برای تسکین درد مفید است.
- پونه (اوشنگو): مانند سایر گیاهان ذکر شده، خاصیت ضدالتهابی و ضد دردی داشته و به صورت دمنوش مصرف می‌شود.
عوارض استفاده از مسکن‌ها و اهمیت رویکرد طبیعی
در حالی که مسکن‌ها ممکن است راه حلی سریع برای دردهای قاعدگی باشند، اما باید توجه داشت که مصرف آن‌ها می‌تواند میزان خونریزی را کاهش دهد. بدن در دوران قاعدگی فرآیند پاکسازی طبیعی را طی می‌کند و اختلال در این فرآیند به دلیل مصرف دارو یا سایر عوامل، می‌تواند منجر به بروز مشکلات سلامتی شود. در مقابل، رویکردهای طبیعی مانند رژیم غذایی مناسب و استفاده از گیاهان دارویی، نه تنها به تسکین درد کمک می‌کنند، بلکه به حفظ تعادل طبیعی بدن نیز یاری می‌رسانند.
دلایل و نشانه‌های قاعدگی دردناک از دیدگاه طب سنتی
قاعدگی دردناک، یا دیسمنوره، گرفتگی‌ها و دردهایی است که در ناحیه پایین شکم ایجاد شده و گاهی تا حدی شدید است که فعالیت‌های روزمره را مختل می‌کند. این درد ممکن است با علائم دیگری مانند تهوع، سردرد و اسهال همراه باشد.
نشانه‌های قاعدگی دردناک از دیدگاه طب سنتی:
- گرفتگی گلو
- احساس تنگی نفس
- سردرد
- حساس شدن سینه‌ها
- تغییرات رفتاری
- تپش قلب
- اضطراب
- بی‌خوابی
- اختلالات گوارشی
- احساس گرما در واژن
- خونریزی بینی یا حساسیت بینی
دلایل ایجاد کننده درد قاعدگی از نظر طب سنتی:
- تنگی عروق: عبور خون قاعدگی از عروق تنگ، چه اولیه و چه ثانویه، می‌تواند درد زیادی ایجاد کند.
- غلظت خون: این غلظت می‌تواند ناشی از خلط سودا (مزاج سرد و خشک) یا بلغم (مزاج سرد و تر) باشد که سردی باعث فشرده شدن و سختی مواد می‌شود.
- ورم صلب در مسیر عروقی: وجود توده‌های سفت در مسیر خروج خون قاعدگی، مانع خروج طبیعی آن شده و بدن برای خروج خون، نیروی بیشتری اعمال می‌کند که باعث کشیدگی عروق و درد می‌شود.
پرسش‌های متداول
در این بخش به برخی از سوالات رایج در مورد رژیم غذایی دوران قاعدگی پاسخ می‌دهیم:
۱. آیا مصرف قهوه در دوران قاعدگی مضر است؟
به طور کلی، مصرف کافئین باید متعادل باشد. کافئین زیاد می‌تواند باعث اضطراب، بی‌خوابی و افزایش ضربان قلب شود که برخی از این علائم با دردهای قاعدگی همپوشانی دارند. بهتر است مصرف قهوه را به یک یا دو فنجان در روز محدود کنید و در صورت تشدید علائم، آن را کاهش دهید.
۲. چه نوشیدنی‌هایی به کاهش نفخ در دوران قاعدگی کمک می‌کنند؟
دمنوش‌های گیاهی مانند بابونه، نعناع فلفلی و رازیانه می‌توانند به کاهش نفخ و اسپاسم‌های گوارشی کمک کنند. همچنین مصرف آب گرم یا ولرم به هیدراته نگه داشتن بدن و بهبود عملکرد گوارش کمک می‌کند.
۳. آیا شکلات تلخ برای دوران قاعدگی مفید است؟
بله، شکلات تلخ (با درصد کاکائو بالا) حاوی منیزیم است که می‌تواند به کاهش گرفتگی عضلات و تسکین درد کمک کند. همچنین منبع خوبی از آهن است. با این حال، در مصرف آن زیاده‌روی نکنید.
۴. چرا خوردن غذاهای فرآوری شده در دوران قاعدگی توصیه نمی‌شود؟
غذاهای فرآوری شده اغلب حاوی سدیم بالا هستند که باعث احتباس آب و نفخ می‌شود. همچنین مواد نگهدارنده و افزودنی‌های شیمیایی موجود در آن‌ها می‌توانند باعث ناراحتی معده و تشدید التهاب شوند.
۵. آیا مصرف لبنیات در دوران قاعدگی مشکلی ایجاد می‌کند؟
برخی افراد ممکن است در دوران قاعدگی نسبت به لبنیات حساسیت بیشتری نشان دهند، چرا که لبنیات می‌توانند باعث افزایش التهاب یا نفخ شوند. در مقابل، برخی دیگر لبنیات غنی از کلسیم را مفید می‌دانند. بهتر است واکنش بدن خود را مشاهده کرده و در صورت نیاز مصرف لبنیات را کاهش دهید یا جایگزین‌های گیاهی را امتحان کنید.
